Manipülasyon Sanatı

Manipülasyon bir kişinin düşünce, duygu veya davranışlarını kasıtlı olarak etkilemek veya kontrol etmek amacıyla belirli taktikler ve yöntemler kullanma eylemidir. Genel olarak diğer insanları yanıltma, bastırma ve kişisel çıkarlara hizmet ettirme amacıyla yapılır. Bu sebeple manipülasyon çoğu zaman etik olmayan bir davranış olarak kabul edilir. Bu durum ilişkilerde güven sorunlarına, duygusal travmalara yol açabilir. Manipülasyonu tanımak ve anlamak hem çok önemli hem de oldukça zordur. Manipülasyon yapan kişiler kendilerinde bunu bir güç olarak tanımlayabilir. Fakat manipülatif davranışlar bireyin içsel çatışmaları, kişinin erken dönem çocukluğunda yaşadığı deneyimleri, ebeveynleri ile ilişkileri, bilinçdışı dinamikleri ve savunma mekanizmaları ile ilgili bir konudur. Peki Manipülasyon türleri nelerdir?  Duygusal Manipülasyon: Başkalarının duygusal tepkilerini tetiklemek veya kontrol etmek için özellikle suçluluk, üzüntü veya utanç gibi duygusal dürtüleri kullanırlar. Burada amaç kişiyi istenen bir davranışa ikna etmektir. Sözel Manipülasyon: İletişim becerileri kullanılarak gerçekleşen bir manipülasyon türüdür. Yalanlar,tehditler, övgüler, iltifatlar, suçlamalar ve kişisel sözlü saldırılar yönünde olur. Davranışsal Manipülasyon: Kişinin davranışları üzerinde etki yaratmak için sosyal ve fiziksel davranışlar kullanılır. Sık takdir veya ödüller. Sessiz Manipülasyon: Bu pasif agresif davranış türlerinden biridir. Kişi üzerinde sessizlik veya iletişimi keserek yaptığı bir manipülasyon türüdür. Bir tür cezalandırma gibidir. Sosyal Manipülasyon: Kişinin sosyal ilişkilerini veya grup dinamiklerini, statüsünü kullanarak kişiyi veya bir başkasını manipüle etme yöntemidir. Manipülasyon fiziksel şiddeti içerse de genel olarak psikolojik şiddet türüdür. Bunun anlaşılması her zaman kolay olmayabilir. Manipülasyona uğrayan kişiler karşısındaki insana yönelik verdiği değer ve emek olarak devam etmek hatta bunu iyileştirmek isteyebilir. Çoğu zaman manipüle altında oldukları için kendini suçlayabilir ve sık sık ikilemler yaşayıp karşısındaki kişiye bunu konduramayabilir. Manipülasyonun kurbanı olan bireyler, kendilerini giderek daha çaresiz ve yalnız hissederler. Kendi duygularını ve düşüncelerini görmezden gelip bunun yerine manipülatörün dayattığı duyguları benimserler. Bu durum, kişinin kimlik karmaşası yaşamasına ve sürekli bir suçluluk duygusu içinde olmasına yol açar. Manipülatörün sürekli müdahaleleri, bireyin kendi değerlerine olan güvenini sarsar ve karar verme becerilerini zayıflatır. Sonuç olarak, sürekli bir endişe ve korku içinde yaşayan birey, sanki diken üstünde oturuyormuş gibi hisseder. Bu durum, uzun vadede ciddi psikolojik sorunlara, özellikle de kaygı ve depresyona yol açabilir. Hatta kişi, yaşadığı bu duygusal çalkantılar nedeniyle akıl sağlığını sorgulamaya başlar. Romantik ilişkiler ise, sevgi ve güven üzerine kurulmasına rağmen, maalesef çoğu zaman manipülasyonun gölgesinde kalabiliyor. Partnerler, ilişkiyi kendi lehlerine çevirmek ve kontrolü ele geçirmek için çeşitli taktiklere başvurabiliyorlar. Love bombing gibi yoğun ilgi göstererek başlayan bu süreç, zamanla Gaslighting adı verilen bir yöntemle partnerin gerçeklik algısını çarpıtarak devam ettiği genel olarak gözlemlenir. Manipülasyon yapan kişi, partnerini sürekli kendisinden şüphe ettirerek ve pasif agresif davranışlarla suçlayarak, ilişki içindeki gücü elinde tutmak için bu yöntemleri seçmektedir. Üçüncü kişileri katarak partnerini yalnızlaştırmak ve gizli veya açık tehditler kullanmak da sıkça başvurulan yöntemler arasında yer almaktadır. Sessiz muamele gibi duygusal şantajlar ise, partneri sindirmek ve itaat altına almak için kullanılan bir başka manipülatif araç haline gelmektedir. Bu tür davranışlar, ilişkideki güveni sarsıp, iletişimi engelliyip  uzun vadede ciddi psikolojik sorunlara sebep olmaktadır. Manipülasyondan nasıl kendimizi koruyabiliriz? Öncelikle kendinize sorabileceğiniz bazı sorular üzerinden ilerleyebilirisiniz. Kendinizi sürekli suçlu veya değersiz hissediyor musunuz? Karşınızdaki kişiyle birlikteyken kendinizi baskı altında mı hissediyorsunuz? Ya da ondan ayrıldıktan sonra rahatlayamıyor musunuz? Bu ve bunun gibi soruların cevapları, manipülasyonun varlığına dair önemli ipuçları verebilir. Kendi sınırlarınızı belirlemek ve korumak, manipülasyona karşı en güçlü kalkanlardan biridir. İlişkilerinizde net ve sağlam sınırlar çizmek, karşınızdaki kişinin sizi kontrol etmeye çalışmasını engeller. Eğer daha önce sınırlarınızı belirlemediyseniz bile, bu sınırları vakit kaybetmeden çizebilirsiniz. Unutmamamız gereken şey, sağlıklı bir ilişki, karşılıklı saygı ve anlayış üzerine kurulur.

Yazar: Elif Gür