HAYVANLARLA İLETİŞİMİN ÇOCUK SAĞLIĞI ÜZERİNE OLUMLU ETKİLERİ

İnsanlar ve hayvanlar binlerce yıldır birlikte yaşamışlardır. İnsanların can yoldaşı, aile üyesi, en iyi arkadaşı, sırdaşı olarak da tanınırlar. Hayvanların insan yaşamındaki önemi antik çağlara kadar dayanmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarla da hayvanların, insanların sosyal, fiziksel ve ruh sağlığı alanlarında pek çok iyileştirici ve destekleyici etkileri olduğu da kanıtlanmıştır.

Bilimsel çalışmalar hayvanların insanlara eşlikçiliğinin insan sağlığına olumlu etkileri bilimsel olarak kanıtlanmıştır; kısa süreli ilişkilenmelerde insanlarda rahatlatıcı bir etki, süreğen ilişkilerdeyse iyileştirici etkileri vardır. (Serpell, 2006, s. 16-17). Son yıllarda "Hayvanların Terapötik Ortamlara Entegrasyonu" gibi yüksek lisans programları sunulmakta ve hayvanlarla ilişkinin terapötik etkisi akademide çalışıldığı gibi, klinik ortamlara entegrasyonu üzerine çalışmalar da önem kazanmıştır. (Tedeschi ve diğ. (2005). Hayvanlar geçmişten bugüne birçok alanda insanlara yol arkadaşı olmuşlardır.

20. yüzyılın ilk yarısında rehber köpek kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu gelişmenin öncülerinden biri, 1931 yılında İngiltere'de kurulan "Rehber Köpek Derneği’dir”. I. Dünya Savaşı sırasında ise Almanya'da binlerce köpek, kör olmuş askerlere rehberlik etmesi için eğitilmiştir (Lane ve diğ.,. 1998‘den akt;Cevizci ve diğ., 2009). Daha sonrasında Boris Levinson terapi alanında hayvanlardan destek alınmasında çalışmalarıyla temel olmuştur. 1969 yılında yayınlanan Hayvan Odaklı Çocuk Psikoterapisi yazısında insanlarla iletişime kapalı olan bir çocuğun köpeğiyle konuştuğunu tesadüfen keşfeden bir yetişkin, bu olaydan sonra hayvanlarla iç içe olmanın çocukların empati, öz saygı ve özerklik kazanmalarına ve yabancılık hislerini azaltmalarına yardımcı olduğunu kanıtlamıştır (Webb, 2017). 

Bebeklikten itibaren peluş oyuncaklar ve küçük hayvan objeleri ile hayvanlarla tanışmaya başlayan çocuklar, canlı hayvanlarla aile bağı kurarlar. Evcil hayvanlar, sadece sevimli dostlar olmanın ötesinde, özellikle çocukların sosyal ve duygusal gelişimi için önemli bir rol oynarlar. Bu süreçte evde bulunan evcil hayvanlar, çocuklara ilk sosyal deneyimlerini sunar. Onlarla konuşmak, oynamak, beslemek ve ilgilenmek gibi eylemler, çocukların iletişim kurma, empati kurma, sorumluluk alma ve sevgi verme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Özellikle otizm spektrum bozukluğunda evcil hayvanlar çocukların duyusal ve ruhsal gelişimi için büyük önem teşkil etmektedir. Evcil hayvanlar, koşulsuz sevgi ve kabul sunarak, çocukların özgüvenlerini ve benlik saygılarını da geliştirmelerine katkıda bulunur Şenol, S. (2006). Çocukların duygularını ifade etmeleri ve bağlılık kurmaları için güvenli bir ortam sağlar. Çocuklar, duygularını ve deneyimlerini evcil hayvanlarıyla paylaşmaktan çekinmezler ve bu sayede duygusal zekalarını geliştirirler. 

Evcil hayvanlarla kurulan bağ, çocuklara sevgi almayı ve vermeyi öğretir ve gelecekteki insan ilişkileri için bir temel oluşturur. Ailelerinden ayrılmak, taşınmak veya ailevi sorunlar gibi zor durumlarla karşı karşıya kalan çocuklar için evcil hayvanlar destekleyici bir rol oynar. Evcil hayvanlar, bu zor dönemlerde çocuklara şefkat, kabul ve istikrar sağlayarak, stresin azalmasına ve zorlayıcı durumlara uyum sağlamalarına yardımcı olur (Şenol, S.,2006). Ayrıca hayvanlar ile etkileşime giren hem okul öncesi çocukların (Poresky  ve Daniels, 1998), hem de ilkokul çocuklarının (Ascione ve Weber, 1996) diğer çocuklara daha empatik yaklaştığını gösteren araştırma sonuçları bulunmaktadır.

Hayvanlarla kurulan bağ ve bir hayvanın bakım sorumluluğu, çocuk ve gençlerin psikolojik ve duygusal gelişiminde önemli bir rol oynar. Empati, sevgi, sorumluluk, stres ve kaygı gibi alanlarda birçok fayda sağlar. Bu nedenle, hayvanlarla etkileşim, çocuk ve gençlerin sağlıklı bireyler olarak yetişmeleri için önemli bir unsurdur (Harbolt ve Ward, 2001).

KAYNAKÇA

1-) Serpell, J. A. (2006). Animal-Assisted Interventions in Historical Perspective. In A. H. Fine (Ed.), Handbook  on  Animal-Assisted  Theoretical  Foundations  and  Guidelines  for  Practice(pp.  17-32). Elsevier. 

2-) Tedeschi,  P.,  Fitchett,  J.,  &  Molidor,  C.  E.  (2005).  The  Incorporation  of  Animal-Assisted Interventions in Social Work Education. Journal of Family Social Work, 9(4), 59-77.

3-) Lane, D. R., McNicholas, J., & Collis, G. M. (1998). Dogs for the disabled: benefits to recipients and welfare of the dog. Applied Animal Behaviour Science, 59(1), 49-60. doi:10.1016/S0168-1591(98)00120-8

4-) Cevizci, S., Erginöz, E., & Baltaş, Z. (2009). insan sağlığının iyileştirilmesine yönelik hayvan destekli tedaviler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(3), 263-272.

5-) Webb,  N.  (2017). Çocuklarla Sosyal Hizmet Uygulaması(1  ed.).  (G.  Karabudak,  Ed.,  &  E.  Erbay, Çev.) Nika Yayın.